哲学这个词是对日本汉字词 哲学 (てつがく) 来-的，另外希腊语的φιλοσοφια是"对智彗的爱"的意思，希腊语的这个字是德语的Philosophie, 法语的philosophie和英语 philosophy的共同来源。
Tiat-ha̍k tsit-ê sû sī tuì Ji̍t-pún Hàn-jī-sû 哲学 (てつがく) lâi--ê, līng-guā Hi-lia̍p-gí ê φιλοσοφια sī "tuì tì-huī ê ài" ê ì-sù, Hi-lia̍p-gí ê tsit-ê jī sī Tik-gí ê Philosophie, Huat-gí ê philosophie hām Ing-gí philosophy ê kiōng-tông lâi-guân.
哲学的意思真济：
- 个人看这个世界抑是世界某物物件 / 代志的方式。
- 捌学过按怎思考的人所想出来的规套的观念系统。
- 研究抽像观念的学门。
Tiat-ha̍k ê ì-sù tsin-tsē:
- Kò-jîn khuànn tsit-ê sè-kài ia̍h-sī sè-kài bóo-mi̍h mi̍h-kiānn / tāi-tsì ê hong-sik.
- Bat o̍h-kuè án-tsuánn su-khó ê lâng sòo sīunn--tshut-lâi ê kui-thòo ê kuan-liām hē-thóng.
- Gián-kìu thiu-siōng kuan-liām ê ha̍k-būn.
这篇文章所讲的哲学是讲研究哲学这个学科的学者(哲学家)怹久长咧做思考的遐的观念(学问)。
Tsit-phinn bûn-tsiunn sóo kóng ê tiat-ha̍k sī kóng gián-kìu tiat-ha̍k tsit-ê ha̍k-kho ê ha̍k-tsiá (tiat-ha̍k-ka) in kú-tn̂g teh tsò su-khó ê hiah-ê kuan-liām (ha̍k-būn).
顶悬讲遮个观念已经成做一个真大的智识佮问题的系统矣，哲学本身就有分做真济类，有个哲学系统是对欧洲，特别是古早的希腊来-的，有个是对亚洲-出来的，有个是阁别位-的。
Tíng-kuân kóng tsiah-ê kuan-liām í-king tsiânn-tsò 1-ê tsin-tuā ê tì-sik kap būn-tê ê hē-thóng--ah. Tiat-ha̍k pún-sin tō ū hun-tsò tsin-tsē luī, ū ê tiat-ha̍k hē-thóng sī tuì Au-tsiu, ti̍k-pia̍t sī kóo-tsá ê Hi-lia̍p lâi--ê, ū ê sī tuì A-tsiu--tshut-lâi-ê, ū ê sī koh pa̍t-uī--ê.
基本绍介[]
哲学是一款透过思考佮问问题来研究人类佮这个世界的学问，另外一种哲学的定义是"对抽像观念的研究"，哲学毋是科学的一种，因为哲学毋是咧研究这世间的物件佮代志按怎运作，基本上，哲学是透过回答一寡大问题，阁对彼实际的答案进一步问看"为甚物 / 为甚物毋是"这款的方视咧做思考。
Ki-pún siāu-kài
Tiat-ha̍k sī 1-khuán thàu-kuè su-khó kap mn̄g būn-tê lâi gián-kiù jîn-lūi kap tsit-ê sè-kài ê ha̍k-būn. Līng-guā 1-tsióng tiat-ha̍k ê tīng-gī sī " tùi thiu-siōng kuan-liām ê gián-kiù ". Tiat-ha̍k m̄-sī kho-ha̍k ê 1-tsióng, in-ūi tiat-ha̍k m̄-sī teh gián-kiù tsit-sè-kan ê mi̍h-kiānn kap tāi-tsì án-tsuánn ūn-tsok. Ki-pún-siōng, tiat-ha̍k sī thàu-kuè huê-ta̍p tsi̍t-kuá tuā būn-tê, koh tùi he si̍t-tsè ê tap-àn tsìn-tsi̍t-pōo mn̄g khuànn "ūi-sím-mi̍h / ūi-sím-mi̍h m̄-sī" tsit-khuán ê hong-sik teh tsò su-khó.
毋过哲学佮科学有关系，嘛和宗教有底代，对科学佮宗教的一寡问题，哲学甚至会当做伙来提供答案，有人认为哲学是一款伫科学佮宗教中间的学问，嘛有人认为哲学应该著独立做研究，莫有交插。
M̄-koh tiat-ha̍k kap kho-ha̍k ū kuan-hē, mā hām tsong-kàu ū tī-tāi, tùi kho-ha̍k kap tsong-kàu ê tsi̍t-koá būn-tê, tiat-ha̍k sīm-tsì ē-tàng tsò-hoé lâi thê-kiong tap-àn. Ū lâng jīn-ûi tiat-ha̍k sī 1-khoán tī kho-ha̍k kap tsong-kàu tiong-kan ê ha̍k-būn, mā ū lâng jīn-ûi tiat-ha̍k ìng-kai tio̍h to̍k-li̍p tsò gián-kiù, mài ū kau-tshap.
哲学家对问题的答案会使是五花十色，哲学佮科学和宗教无仝，有当时仔对问题并无正确的答案，干焦通讲揣有较好的答案niā-tiānn。
Tiat-ha̍k-ka tùi būn-tê ê tap-àn ē-sái kóng sī ngó-hue tsa̍p-sik, tiat-ha̍k kap kho-ha̍k hām tsong-kàu bô-kâng, ū-tang-sî-á tùi būn-tê pīng bô tsìng-khak ê tap-àn, kan-tann thang kóng tshuē ū khah hó ê tap-àn niā-tiānn.
下跤是一寡哲学的重要的问题：
Ē-kha sī tsi̍t-kuá tiat-ha̍k ê tiōng-iàu ê būn-tê:
- Sím-mi̍h sī hó, ia̍h-sī kóng sím-mi̍h sī súi--ê?
- Kám ū Siōng-tè?
- Lán tī leh ê tsit-ê sè-kài kám tsiânn-si̍t tsûn-tsāi?
- Lâng sī siánn-huè?
- Sím-mi̍h sī tsin-lí?
哲学的领域佮分支[]
咱会当共哲学阁分拆，变做无仝的领学或者是分支，分拆的标准是咱问的问题的分类，下跤就是照逐类的问题分做几若个领域或是分支，遮的问题比顶悬遐的问题加真齐全，若有一套通回答遮的问题的答案，咱就通讲彼是一套"哲学"，今已经有济济哲学伫咧，就亲像逐的人对下面遮的问题的看法拢各样仝意思，总-是嘛毋是拢总的哲学家拢问仝款的问题，下跤的问题干焦是欧洲的哲学家较捷问的。
Tiat-ha̍k ê léng-he̍k kap hun-ki
Lán ē-tàng kā tiat-ha̍k koh hun-thiah, piàn-tsò bô-kāng ê líng-ha̍k hi̍k-tsiá-sī hun-ki, hun-thiah ê piau-tsún sī lán mn̄g ê būn-tê ê hun-lūi. Ē-kha ê pun-phenn tō-sī tsiàu ta̍k-lūi ê būn-tê hun-tsò kúi-ā-ê líng-hi̍k hi̍k-sī hun-ki, tsiah-ê būn-tê pí tíng-kuân hiah-ê būn-tê ke tsin tsiâu-tsn̂g. Nā ū 1-thòo thang huê-tap tsiah-ê būn-tê ê tap-àn, lán tō thang kóng he sī 1-thòo " tiat-ha̍k ". Tann í-king ū tsē-tsē tiat-ha̍k tī leh, tō tshin-tshiūnn ta̍k-ê lâng tùi ē-bīn tsiah-ê būn-tê ê khuànn-huat lóng koh-iūnn kāng-ì-sù. Tsóng--sī mā m̄-sī lóng-tsóng ê tiat-ha̍k-ka lóng mn̄g kāng-khuán ê būn-tê, ē-kha ê būn-tê kan-tann sī Au-tsiu ê tiat-ha̍k-ka kah tsia̍p mn̄g--ê*
- 形而上学: 有时阵阁分做本体论 (研究实体佮存在的哲学)、研究心灵、佮研究宗教的哲学三种。
- Hîng-jî-siōng-ha̍k: ū-sî-tsūn koh hun-tsò pún-thé-lūn (gián-kiù si̍t-thé kap tsûn-tsāi ê tiat-ha̍k), gián-kiù sim-lîng, kap gián-kiù tsong-kàu ê tiat-ha̍k 3-tsióng.
- Pún-thé-lūn
- Lán sóo khuànn ê tsit-ê sè-kài tàu-té sī siánn-mi̍h? (Sím-mi̍h sī si̍t-tsè--ê?)
- Kám ū lán khuànn-ē-tio̍h thiann-ē-tio̍h í-guā ê mi̍h-kiānn / tāi-tsì?
- nā tsún bô lâng khuànn-tio̍h tāi-tsì huat-sing, kám tio̍h thang kóng he tāi-tsì bô huat-sing?
- Kám ū kî-thann ê sè-kài? Pí-lūn kóng ū līng-guā 1-ê sè-kài, tī hia huat-sing ê tāi-tsì hām lán tsit-ê sè-kài koh-iūnn?
- Tsò lâng hi̍k-tsiá-sī ua̍h leh kám ū sím-mi̍h ti̍k-pia̍t ê sóo-tsāi? Nā bô lâi kóng, sī án-tsuánn ū lâng ē siūnn-tsò ū?
- Sím-mi̍h sī khong-kan? Koh sím-mi̍h sī sî-kan?
- Pún-thé-lūn
- Gián-kiù sim-lîng ê tiat-ha̍k
- Sím-mi̍h sī sim / sim-lîng?
- Sím-mi̍h sī sin-thé / jio̍k-thé?
- Sím-mi̍h sī ì-sik?
- Lâng kám ē-sài ka-tī tsò kuat-tīng? Ia̍h-sī kóng lâng khîng-si̍t kan-tann ē-tàng kuat-tēng tsò 1-kiānn tāi-tsì? ( Lâng kám ū tsū-iû ì-hiòng? )
- Gián-kiù sim-lîng ê tiat-ha̍k
- 研究宗教的哲学
- 人敢有灵魂？
- 敢有一个创造万物的上帝?
- 研究宗教的哲学
- Gián-kiù tsong-kàu ê tiat-ha̍k
- Lâng kám ū lîng-hûn?
- Kám ū 1-ê tshòng-tsō bān-mi̍h ê Siōng-tè?
- Gián-kiù tsong-kàu ê tiat-ha̍k
- 认识论(智识论)
- 甚物是智识？
- 咱是按怎知影代志(物件), 了解代志(物件)-的?
- 甚物是科学？
- 甚物是真理？
- Jīn-sik-lūn(tì-sik-lūn)
- Sím-mi̍h sī tì-sik?
- Lán sī án-tsuánn tsai-iánn tāi-tsì (mi̍h-kiānn), liáu-kái tāi-tsì (mi̍h-kiānn)--ê?
- Sím-mi̍h sī kho-ha̍k?
- Sím-mi̍h sī tsin-lí?
- Lûn-lí-ha̍k
- Sím-mi̍h sī tio̍h, sím-mi̍h sī m̄-tio̍h? Hó kap pháinn koh sī--siánn
- Lâng kám ū tsi̍t-kuá tāi-tsì tio̍h tsò, koh ū-kuá tāi-tsì bē-sái tsò?
- Sím-mi̍h sī tsìng-gī?
- Bí-ha̍k
- Sím-mi̍h sī súi?
- Tsiânn-si̍t ê mi̍h-kiānn kám ū súi?
- Hó ê mi̍h-kiānn kám ū súi?
- Sím-mi̍h sī gē-su̍t?
- 明学 (论理学)
- 咱用的字词的意思是甚物？
- 咱著按怎才会当用一款方式共一项物件(一件代志)讲-出来，阁干焦有孤一个意思？
- 敢是拢总的观念拢有才调用语言表达？
- 甚物是事实 / 真理 ？
- Bîng-ha̍k (lūn-lí-ha̍k)
- Lán īng ê jī-sû ê ì-sù sī sím-mi̍h?
- Lán tio̍h án-tsuánn tsiah ē-tàng īng 1-khoán hong-sik kā 1-hāng mi̍h-kiānn (1-kiānn tāi-tsì) kóng--tshut-lâi, koh kan-tann ū koo-1-ê ìu-sù?
- Kám sī lóng-tsóng ê kuan-liām lóng ū tsâi-tiāu īng gí-giân piáu-ta̍t?
- Sím-mi̍h sī sū-si̍t / tsin-lí ?
- 这篇文章是对holopedia的："Tiat-ha̍k"改来的，原本文章的作者请看伊的编辑历史。